In opdracht van een vooraanstaande Antwerpse burger maakte de schilder Pieter Bruegel in 1565 ‘Jagers in de sneeuw’. Een revolutionair schilderij, want Bruegel werd daarmee de uitvinder van het genre van winterlandschappen. Bijzonder was ook dat hij op dit schilderij vooral het gewone volk toonde. Het genre werd mateloos populair in de Lage Landen. En…
Ik heb nog nooit eerder van zijn naam gehoord. Wie de maker van dit winterschilderij is, is mij een raadsel. De kunstenaar signeert met de naam ‘B. Murray’ en daardoor rijst het vermoeden dat we met een Engelsman of Amerikaan van doen hebben. Op internet vind je spaarzame informatie over ‘B. Murray’. Zo lees ik…
Nergens is een signatuur te vinden. Wie het schilderij gemaakt heeft, is dus volstrekt onduidelijk. Het op dit doek afgebeelde kasteel biedt wel enig houvast en maakt duidelijk wie precies de inspiratiebron is van de kunstenaar. Want exact dezelfde waterburcht zien we op ettelijke werken van de 19e eeuwse romanticus Barend Cornelis Koekkoek (1803-1862), die…
Sommige speurtochten lopen op niets uit. Zoals de zoektocht naar de maker van dit schilderij. Toen ik het schilderij voor het eerst zag, was ik er gelijk door gecharmeerd. Het oogt als een naïeve of expressionistische variant op het werk van Anton Pieck. Woest en lieflijk tegelijkertijd. Onduidelijk is of het door een heuse kunstenaar…
Je koopt een bijzonder schilderij bij een veilinghuis. Het is geen Rembrandt, het is geen Van Gogh. Van wie dan wel? Er staat een moeilijk leesbare naam onder en pas als het kunstwerk thuis bezorgd wordt, kun je de signatuur ontcijferen. Van een voor jou totaal onbekend medemens. Het krijgt een ereplaats in de huiskamer.…
We voelen ons direct ‘thuis’ bij het zien van het bovenste kunstwerk. Het is een vertrouwd Hollands ijsgezicht met een bevroren rivier, een vastgevroren boot, schaatsers op het ijs, een koek-en-zopietent en in de verte windmolens onder een fraaie wolkenhemel die tweederde van het doek beslaat. De maker van dit werk, Johannes Brolsma (1909-1990) die…
Twee schilderijen van de Haagse kunstschilder Willem van Roon (1900-1972). Het bovenste oogt in eerste instantie als een klassiek ijsgezicht, waarop we schaatsers over het bevroren Amsterdamse IJ zien zwieren. Toch is het vooral de fraaie Hollandse wolkenhemel, die tweederde van het doek beslaat, die alle aandacht opeist. Van Roon schilderde, in navolging van zijn…
Een van de manieren om een schilderij ‘oud’ (en dus waardevol) te laten uitzien is er motorolie over uitgieten. Hetzelfde verouderingseffect bereik je als je een schilderij in sepia-kleuren schildert. Deze donkere, okergrijze kleur is vernoemd naar de bruinige kleurstof die uit de inktzak van de zeekat werd gehaald. Sinds 1840 wordt sepia synthetisch geproduceerd…
In het begin van de 19e eeuw, tijdens de hoogtijdagen van de Romantiek dus, werd het schilderen in de buitenlucht populair. De grootmeester van het landschapsgenre, Koekkoek, vond dat je nergens anders dan buiten in de bossen, langs rivieren onder de wolkenhemel je inspiratie kon vinden. “De natuur is het perfecte schilderij”, hield hij zijn…
Onlangs kocht ik op een veiling, voor niet meer dan 21 euro, twee prachtige, oude waterverfschilderijen. Daar begon het mee. In eerste instantie was onduidelijk wie ze gemaakt had, maar toen ze per post bij mij thuis arriveerden, ontdekte ik op een van beide schilderijen de naam van de kunstenaar ‘H. O’Brien’. Daarnaast stond het…
Het dateert overduidelijk uit de 19e eeuw, dat is zeker, maar wie dit idyllische werkje heeft geschilderd, weet ik niet. De signatuur is, voor mij althans, onleesbaar. Al met al is het een mooi ensemble, het fraai uitgelichte huis links met zijn rieten dak, de schaatsers die (bijna doorzichtig) over het ijs zwieren, de besneeuwde…
Het operahuis van Sidney, het Guggenheim in Bilbao, de Eiffeltoren in Parijs of de Big Ben in Londen. Het zijn stuk voor stuk wereldberoemde en vooral ook grootse bouwwerken die op talrijke foto’s en schilderijen vereeuwigd zijn. Er zijn ook kleinere ‘landmarks’ die grote aantrekkingskracht uitoefenen op reizigers en kunstenaars. Neem de Magere Brug in…
Er was geen ontkomen aan. Het kind moést wel kunstenaar worden. Want wie wordt er nu, omringd door de grootste kunstwerken, in een heus museum geboren? In 1803 kwam Anthonie Waldorp in Huis ten Bosch ter wereld. De imposante stadhouderlijke residentie was na de verdrijving van de Oranjes door de Franse revolutionairen, omgetoverd in een…
Dit schilderij, in het begin van de 20ste eeuw door H. Zeilmaker (1888-1965) gemaakt, is in veel opzichten een eerbetoon aan de schilders van de 19e eeuwse ijsgezichten. Alle elementen van een oer-Hollands winterlandschap zien we op dit kunstwerk terug. Neem nou de lage horizon. Conform de tradities van de ‘Hollandse School’ wordt ook op…
We zien twee mensen vanaf de rugzijde die, omringd door duistere bomen, moeizaam door de sneeuw ploeteren. Het spel tussen licht en donker levert een verstild, maar contrastrijk totaalbeeld op. Vlamingen schilderen veelal sneeuwlandschappen, maar toch oogt dit schilderij van de Belgische tekenaar, kunstschilder en glazenier Jan Wouters (1908-2001) on-Vlaams. Het doet eerder denken aan…
Als je een nog niet volleerde schilder bent, is het wijs het werk van je leermeester te kopiëren. Al doende kun je je dan in het vak bekwamen. Dit kunstwerk is een goed geslaagde kopie van een klein schilderijtje dat de beroemde winterschilder Schelfhout in 1859 maakte. Even iets meer over het origineel. Tot 1993…
Minutenlang. Ik stond een keer in een oude kerk gebiologeerd te kijken hoe een restaurator, beetje bij beetje, een oude wandschildering uit de Middeleeuwen opknapte. Met een mini-penseeltje kwamen de vroegere kleuren weer tevoorschijn. Ik had eigenlijk geen tijd. Leidde een groep op een rondreis langs oude, Europese universiteiten. Boeiend en inspirerend werk, dat wel.…
Van dit stemmige schilderijtje weten we niet wie het precies gemaakt heeft. In het midden zien we een eenzame schaatser en rechts van hem eist een vervallen romaans bouwwerk, dat schittert in de avondzon, alle aandacht voor zich op. Juist die rode gloed benadrukt de sfeer die hoort bij ‘het gouden uur’, wanneer de dag…
Alsof het gewoonste zaak van de wereld is. In de biografie van de Rotterdamse kunstschilder Ger van Reede (1929-1998) lezen we deze merkwaardige zin: “Hij bracht als kind de oorlogsjaren door op het platteland van Groningen, wat hem zeker geïnspireerd heeft tot het volgen van de Academie van Beeldende Kunsten te Rotterdam.” Je zou toch…
Als je een schilderij koopt, weet je vaak niet precies wat je in huis haalt. Het was een intuïtieve aankoop, dit winterse tafereel met prachtig uitgevoerde bomen en de voorbijrazende arrenslee. Het sprak me gelijk aan. En toen ik zag dat het gemaakt was door ‘H. Van Elshout’ was ik helemaal verkocht. Deze schilder heeft…
Ik weet niet hoe lang ze er over nagedacht hebben. Maar op een gegeven moment besloot het hoogbejaarde echtpaar het erfstuk te verkopen. In hun kleine Eindhovense flatje nam het schilderij een halve muur in beslag. Omdat het kunstwerk door een verre voorvader, ergens in de 19e eeuw gemaakt was, konden ze er echter moeilijk…
Een uitstapje naar een ander genre? Want van Conradijn Cunaeus zijn feitelijk geen winterlandschappen bekend. Hij schilderde voornamelijk dieren en dan vooral honden. En een enkele keer een zomers landschapje. We zien hier dus een uniek werkje van de man, een pentekening van schaatsers op het ijs. Mogelijk heeft hij het, tijdens een ijskoude winter…
Er zijn veel ongeschreven verhalen en dat is zonde. Want onbekend maakt onbemind. Zo staat hier op zolder een groot winterlandschap, ooit gemaakt door een amateurschilder. Rechtsonder staat zijn naam, Gezienus Nijland, iemand waarover ik nagenoeg niets aan de weet ben gekomen. Hij wordt in geen enkel kunsthandboek genoemd en ook internet negeert zijn bestaan…
Ik ben aan de wandel met een Duitse professor. Zijn specialisatie? Wandelen. De man weet er alles van, of in ieder geval: bijna alles. Daarom wordt hij in Duitsland ‘de wandelpaus’ genoemd. Hij neemt me nu mee op pad. Vandaag beklimmen we de burchtheuvel die boven het Duitse universiteitsstadje Marburg uittorent. Ik kan hem op…
Ze zijn er wereldberoemd mee geworden, Caravaggio, Rembrandt en Nicholas Poussin. Met licht-donker-effecten wisten ze op hun kunstwerken een heel intieme en vaak ook dramatische sfeer op te roepen. Doordat sommige figuren op de schilderijen, of hun gelaatsuitdrukkingen, in het duister gehuld zijn, word je brein geactiveerd en ga je als toeschouwer de ontbrekende stukken…
Er broeit iets in je en je voelt een diep verlangen om te scheppen. Je koopt schildergerei, het beste van het beste, om dat te uiten. Maar op de een of andere manier komt het allemaal niet zo goed uit de verf, hoezeer je je ook bekwaamt in de schilderkunst. Ligt het aan jezelf? Is…
Je moet wel een erg grote passie voor schilderen hebben als je twee dagen voor je geplande executie je bewakers vereeuwigt. Hij kon het tekenen en schilderen nu eenmaal niet laten. Toen de Duitsers, in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog, zijn verzetsgroep oprolden en hij en zijn kameraden in een boerenschuur in het Zeeuwse…
Sommige schilderijen trotseren de eeuwen en blijven, lang na de dood van hun schepper, trouw het verhaal uitdragen dat de kunstenaar ooit met verf wilde uitbeelden. Zo leeft menig geesteskind van een schilder een hele of halve eeuwigheid voort. Maar de tijd kan ook genadeloos hard zijn. Er zijn heel wat bossen, parken, gebouwen en…
“Zo’n zeven jaar geleden begon mijn zoektocht naar de Nederlandse identiteit. Daarbij werd ik geholpen door tal van lieve en wijze deskundigen. Ik had het voorrecht met veel mensen kennis te maken. Heel veel te zien, te horen en te proeven. Het was een prachtige ervaring waarvoor ik enorm dankbaar ben. Maar ‘de’ Nederlandse identiteit?…
In de tuin van ons ouderlijk huis stond een seringenboom die genadeloos gekapt werd toen nieuwe bewoners het huis betrokken. Zij hadden geen binding met de boom. Ze wisten niet dat mijn moeder het boompje ooit liefdevol geplant had. Dat hij elk jaar weer opnieuw in de maand mei bloeide en een overheerlijke geur verspreidde.…
De verkoper wilde ervan af, dat was duidelijk. Want het winterschilderij werd op Marktplaats aangeboden onder de noemer: “Opruiming”. Iemand wilde het per se kwijt. Dus kocht ik het voor geen geld. Je wordt er inderdaad niet vrolijk van als je ernaar kijkt. Ik tenminste niet. Waarom heb ik het dan toch aangeschaft? Niet zozeer…
Krimi’s zijn ongekend populair. Veel mensen vinden het kennelijk boeiend een boek te lezen, of een spannende film te zien, waarbij je in het kielzog van een rechercheur of een privé-detective een misdrijf oplost. Uiteraard zijn er lezers die, als ze halverwege het boek zijn, de laatste pagina bekijken om te zien wie de moordenaar…
Genieën zijn weliswaar bewonderenswaardige mensen, maar niet altijd even gemakkelijk in de omgang. Toen zuster Bertha van der Meer in 2001 overleed, schreef iemand in een condoleancebrief: “Ik heb zowel haar, als de kloosterlingen die het met haar wisten uit te houden, bewonderd.” Deze bijzonder getalenteerde kunstenares leefde al vanaf de oprichting in 1935 in…
Wie de middelbare school met succes wil doorlopen, moet zo nu en dan voor de literatuurlijst een boek lezen. Veel scholieren maken er zich met een Jantje-van-Leiden van af en kiezen de dunst mogelijke boeken. Voor het vak Engels koos ik dus een piepklein en superdun werkje, waarvan ik de titel nog weet: ‘Sam Merit’.…
De hemel kleurt rood. Op veel van zijn schilderijen lijkt het alsof de voorbijgaande dag en de aankomende nacht in een bloederig duel verwikkeld zijn. De Duitse kunstenaar Günter König (1926-2007) was vooral door de zonsondergang gefascineerd, want vaak schilderde König winterse taferelen bij het vallen van de avond, met liefst veel tegenlicht van een…
Op 3 maart 1945 duiken ineens 55 Engelse middelzware bommenwerpers op boven Den Haag met de bedoeling het Haagse Bos te bestoken met brisantbommen. Daar liggen immers V-2 raketten opgeslagen waarmee de Duitsers onophoudelijk aanvallen uitvoeren op Londen. Door miscalculaties, menselijke fouten dus, komen de geallieerde bommen op de dichtbevolkte woonwijk Bezuidenhout terecht. 2250 Woningen…
Een kwart eeuw geleden heb ik een zomers fantasielandschap geschilderd. Deze week vond ik het tijd voor een wintervariant van datzelfde landschap. In 1999 hing het zomerlandschap op de eerste (en ook enige) tentoonstelling van mijn schilderijen, hier in ons dorp. De plaatselijke huis-aan-huis krant besteedde in een piepklein kolommetje aandacht aan de expositie. De…
In 1902 werd in Brugge de grote tentoonstelling ‘Les Primitifs flamands et l’art ancien’ georganiseerd. Bijna 400 schilderijen, waaronder werken van Van Eyck, Van der Weyden, Bouts, Memling, David, Brueghel en Quinten Matsijs werden in het Groeningemuseum tentoongesteld. Nog nooit eerder waren zo veel Vlaamse schilderijen uit de 15e en de vroege 16e eeuw samen…
Albertus Temming (1942) is een van de belangrijkste, nog levende vertegenwoordigers van de oude, Nederlandse school van winterschilders. Alle klassieke componenten zijn op zijn werken aanwezig: molens, koek-en-zopie tenten met een vrolijk wapperende Nederlandse vlag in top, vastgevroren schuiten, knotwilgen, schaatsers en keuvelende mensen op het ijs. Zijn winterschilderijen zien er wel iets vriendelijker uit…
“Winter. Je ziet weer de bomen door het bos, en dit licht is geen licht maar inzicht: er is niets nieuws zonder de zon. En toch is ook de nacht niet uitzichtloos, zo lang er sneeuw ligt is het nooit volledig duister, nee, er is klaarte van een soort geloof dat het nooit helemaal…
Is het uit pure nieuwsgierigheid, wellicht gemengd met een vleugje nostalgie? Hoe dan ook, op 4 mei 1937 besluit de Haarlemse publicist en kunsthandelaar Johannes de Bois op de trein naar Den Haag te stappen. Want daar wordt in ‘Huize Kleykamp’, een gerenommeerde kunsthandel die zich sinds 1920 zelfs ‘koninklijk’ mag noemen, de nalatenschap van…
Ik weet niet wat Anton Karssen (1945-2019) wilde worden, maar het was in ieder geval geen ‘schilder’. Zijn oudste broer Aart, die op de Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem studeerde, bracht hem echter ertoe te gaan schilderen. Terwijl die broer zelf uiteindelijk cartograaf werd, koos de autodidact Anton Karssen voor het schildersvak, dat hij…
Ooit heette hij Fred Arends (1949), maar de tegenwoordig laat hij zich ‘Frederick Arends’ noemen. Ik begrijp waarom. Zijn klassiek aandoende kunstwerken, voornamelijk geschilderd in de stijl van de 19e eeuwse Hollandse School, vinden namelijk gretig aftrek in de Verenigde Staten. Marktbewust als hij is, noemt hij zich daarom ‘Frederick’. Dat klinkt in Angelsaksische landen…
Als je in de buurt van een oeroude ruïne geboren bent, kan je geluk niet op. Elke steen, verweerd en getekend door de tijd, spreekt dan tot je verbeelding. En daarom verzonnen wij, mijn vriendjes en ik, terwijl we bij de slotgracht van het oude kasteel van Schaesberg stonden, onze ridderverhalen die we vervolgens langs…
Het is eigenlijk ongepast, het naschilderen van het werk van een ander. Maar drie dagen geleden ben ik er toch mee begonnen. Vandaag heb ik er de laatste hand aan gelegd. ‘Mijn’ schilderij is een tamelijk exacte kopie van een prachtig maar piepklein aquarelletje waarvan de kleuren mettertijd vervaagd zijn. Het tweehonderd jaar oude werkje…
Lang voordat er mensen op onze planeet rondliepen was er al sneeuw. Wit en onbetreden, rustig wachtend op de eerste menselijke voetstappen. Vanaf het moment dat wij ons op aarde vertoonden en elkaar rond kampvuren verhalen begonnen te vertellen, spreekt sneeuw tot de verbeelding. Sinds mensenheugenis dus. Sneeuw is eeuwig en altijd zichzelf. Het doet…
Als ik op het station van Houthem-St. Gerlach uit de trein stap, is het al donker. Moederziel alleen loop ik door de verlaten straten die schaars verlicht worden door straatlantaarns. Hier en daar liggen nog de droeve restanten van de sneeuwbuien die vanochtend over het land getrokken zijn. Ze hebben het wegverkeer zodanig ontregeld dat…
Ooit was hij een gevierd kunstenaar, niet alleen geliefd bij kunstminnaars, maar vooral ook bij de Groten der Aarde. Die lieten zich graag door hem portretteren: de Nobelprijswinnaar Thomas Mann, de geniale Albert Einstein, de latere Israelische president Ben Goerion en andere beroemdheden. Zijn werken hingen destijds in talrijke Duitse musea. Totdat in 1933 de…
Ruige berglandschappen, donkere wouden bij een ondergaande zon, woest stromende beken, diepe ravijnen en onheilspellende avondluchten… De Russische schilders Ivan Shishkin, Valentin Serov, Aleksej Savrasov, Fyodor Vasiliev en Ylius Clever waren de grootmeesters van het genre. En juist deze landschapsschilders zijn de grote helden van de maker van dit schilderij, Robert Braginsky (1987). Ook nu…
Het is feest in Anderlecht. Honderden mensen lopen uit om de winnaar te huldigen. Want zojuist is de eerste Belgische duif, die aan de grote duivensportwedstrijd van Rome heeft deelgenomen, thuisgekomen. De eigenaars, de gebroeders Reij, nemen een staande ovatie in ontvangst en op het plein van Anderlecht wordt zelfs een volksbal georganiseerd. Mensen dansen…
Radi Nedelchev was vijftien toen hij ruzie kreeg met zijn vader. De man was houthakker en ergerde zich al lange tijd aan zijn zoon die, als het maar even kon, zat te tekenen. Onophoudelijk en bijna manisch. Radi had zowat alle woningen, huifkarren, paarden, koeien en mensen van het hele dorp getekend. Zijn vader wilde…
Een winterschilderij, gesigneerd door D. van den Abeele, dat een weldadige rust en vrede uitademt. Het is gebaseerd op een werk van de 19e eeuwse topschilder Koekkoek (1803-1862). Links voert een ruiter een gesprek met een passant. De hond met zijn kwispelende staart wacht geduldig af tot beiden uitgepraat zijn. En op de bevroren slotgracht van…
Een lage horizon met Hollandse luchten, schaatsers, keuvelende mensen, een uitgestrekte ijsvlakte, een windmolen, een boerderij geflankeerd door een besneeuwde hooimijt, knotwilgen en een ingevroren bootje. Een klassiek Hollands winterlandschap dat bijna alle ingrediënten van het genre toont. De maker, Jan Swijser (1835-1912), heeft het in de beste Hollandse traditie in 1893 geschilderd, precies drie…
Kun je met een zuiver geweten een Russisch schilderij aan de wand hebben hangen? En wat is trouwens een goed geweten? Ik heb een keer horen zeggen: een slecht geweten is in ieder geval een goed werkend geweten. Zou zo iemand als Poetin kunnen slapen? Hoe dan ook, er hangt een Russisch schilderij in onze…
Een a-typisch winterlandschap dat, op het eerste gezicht misschien ‘Hollands’ oogt, maar waarvan je duidelijk kunt aflezen dat het niet van Noord-Nederlandse oorsprong kan zijn. Waaraan je dat kunt zien? In de eerste plaats is de horizon te hoog geplaatst, ongeveer op de helft van het paneel. De meeste Hollandse ijsgezichten benadrukken de grootsheid van…
De Vlaming Hilaire Vanbiervliet (1890-1981) is voor kunstkenners lastig te duiden. Schilderde hij impressionistisch of juist expressionistisch? Of werd hij beïnvloed door het symbolisme? Of wellicht het kubisme? Vanbiervliet onttrekt zich aan die merkwaardige aandrang om schilders, en misschien wel mensen in het algemeen, in een hokje te plaatsen. Zijn kunstwerken passen niet zozeer in…
In eerste instantie was ik van het schilderij gecharmeerd. De vlotte penseelstreken en het expressief kleurgebruik lieten zien dat hier een vaardige hand aan het werk was geweest. Er waren meer mensen van zijn schilderijen gecharmeerd. Toen ik me, na de aankoop, ietsje meer verdiepte in de achtergrond van de maker, las ik dat de…
Winston Churchill, koningin Wilhelmina en godbetert ook Adolf Hitler waren fanatieke schilders. En hun schilderijen zijn inmiddels een fortuin waard. Maar toch ben ik blij dat ik een schilderij aan de wand heb hangen van de nagenoeg onbekende Jac Bekers (1944-2016). Hij was, bij leven, glazenwasser. Vanaf zijn zestiende maakte Jac in Breda en wijde…
Ik keek door het raam en zag de tv van onze overburen. Wat zij precies op het scherm zagen, weet ik nog steeds niet. Daarvoor was de afstand te groot. Maar mij viel wel op hoeveel beeldwisselingen er waren. Binnen tien seconden kreeg je minstens 15 ‘shots’ te zien die zich, op deze afstand, voordeden…
Hilaire van Biervliet (1891-1981) trad al van jongsaf buiten de gebaande paden. Afkomstig uit de gegoede burgerij van zijn geboorteplaats Kortrijk, bezocht hij als kind vaak de arme wijken van de stad. Later in zijn leven toonde hij in zijn werken de schrijnende armoede die hij daar was tegengekomen. Op die schilderijen, gebaseerd op zijn…
Pieter Johannes van Tol (1899-1985) was autodidact, een kunstopleiding zat er voor hem niet in. Zijn familie stond niet achter zijn artistieke keuze, zij waren tuinders in Boskoop en wilden dat ook hij in de tuinderij zou werken. Maar Van Tol volgde zijn roeping en trok naar Den Haag. Daar moest hij van de verkoop…
‘Ware liefde’, ‘eeuwige vriendschap’… Helaas weten we dat deze ‘ideaalbeelden’ vooral in feel good movies, zoals ‘Four weddings and a funeral’ en ’the Sound of Music’ bestaan. Toch spiegelen we vaak ons liefdesleven en onze vriendschappen hieraan. Dat kan voor menigeen, in de alledaagse werkelijkheid, een nogal ontnuchterende ervaring opleveren. Maar waarom koesteren we droombeelden?…
Als je door de ogen van een kunsthandelaar naar een schilderij kijkt, is vaak de eerste vraag die opkomt: ‘wat brengt het op?’ Of: ‘wat doet het in de markt?’, waarmee trouwens het zelfde wordt bedoeld. Daarom word je, als je op internet informatie zoekt over specifieke schilders of schilderijen, eerst overstelpt met berichten over…
Wat is ‘een gedicht’ precies? Onze docent Nederlands, Hylke Tromp, stelde de vraag aan de klas en zei er gelijk bij dat hij er zelf geen antwoord op kon geven. Sommige vragen zijn zo mooi dat het zonde is er een antwoord op te bedenken. Maar ik ben desondanks altijd naar het antwoord blijven zoeken. Wat…
De wolkenhemel is geloofwaardig, de gevels staan er mooi bij en ook het straattafereel is fraai uitgebeeld. Maar wellicht zijn de piepkleine ijspegeltjes langs de dakranden en trapgevels het mooiste aan dit winterse stadsgezicht van R. Vergeer (1894-1969). De schilder heeft ze nauwgezet met een fijn penseel aangebracht, waarschijnlijk pas nadat hij tevreden was…
Peter van Essel (1936-2021) schilderde helemaal in de traditie van de 19e eeuwse ‘Hollandse School’. Zijn romantische stijl lijkt op die van B.C. Koekkoek, een grootheid in die dagen. Evenals Koekkoek toont ook Van Essel met grote voorliefde prachtige bomen in een winters landschap. Over Van Essel is tot dusverre nagenoeg niets bekend, behalve dat…
De meeste schilders leren het vak van een oudere leermeester die ze inwijdt in het vak. Zo ging het niet bij Leo Pors (1952): “Het was 1984 toen onze kinderen met Sinterklaas een verfsetje kregen. Zo’n blikken doosje met van die blokjes waterverf erin. Op een regenachtige zondagmiddag vroegen de kinderen me of ik ze…
Kunstkenners geven hoog over hem op: de spoorwegbeambte Franz Binjé (1835-1900) die ook wel “de beste amateurschilder die België ooit heeft voortgebracht” wordt genoemd. Vooral zijn schildersinstinct wordt geroemd. Want Franz had de gave dingen te zien die anderen over het hoofd zagen. Voor hem was kunst een spel met de werkelijkheid. Zijn vroegste werken…
Er zijn schilders die moeilijk afstand kunnen doen van hun werk. Ze hechten zich aan het doek. Zo iemand was Johan Windhorst (1884-1970). Hij hoefde niet van zijn werk te leven. Want toen hij in 1917 zijn aandelen in het familiebedrijf verkocht, was hij een vermogend man en kon hij, vanaf dat moment, helemaal zijn…
Kun je iemand die alweer een tijdje geleden gestorven is opnieuw tot leven wekken? De krantenartikelen over de schilder Herman Bogman (1890-1975) zijn mij niet echt behulpzaam. Ze zijn doods. Vertellen iets over zijn geboorte- en sterfdatum, sommen de titels op van kunstwerken en tentoonstellingen in de verschillende steden van het land, vertellen welke buitenlanden…
Halverwege de 19e eeuw keerde de elite zich af van de klassieke Hollandse winterlandschappen. Het was in kunstkringen gedaan met de reputatie van vermaarde romantische schilders Koekkoek, Schelfhout, Kruseman en Spohler. Deze ooit zo gevierde schilders raakten bij het Hof in Den Haag en de gegoede burgerij steeds meer uit de gratie. De ‘ouderwetse’ romantici…
Een contrastrijk schilderij, gemaakt door een contrastrijke man. Gerard Nijland (1931) vertoefde veel in exotische buitenlanden, zoals in Nieuw-Caledonië en Oceanië waar de temperatuur gemiddeld genomen veel te hoog is voor ijsvorming. En mogelijk heeft hij in een van die tropische oorden dit typisch Hollandse schilderij gemaakt. Nijland schildert voornamelijk abstract. Zijn composities ogen heel…
Jurriën M. Beek (1879-1965) was een begenadigde Nederlandse kunstschilder die, als kunsthandelaar, zijn eigen werk verkocht. Hij combineerde kennelijk een artistiek en een zakelijk talent. Hij schilderde landschappen, stillevens, portretten en zeegezichten en liet zich daarbij, naar eigen zeggen, inspireren door de 19e eeuwse landschapsschilder Koekkoek. Dat leverde bijzondere schilderijen op, waarbij hij de stijl…
Hij wordt een van de ‘vaders’ van het expressionisme genoemd en veel schilders zijn in het voetspoor getreden van Vincent van Gogh. Toen ik, alweer een tijd geleden, het Van Gogh Museum bezocht, viel me op hoezeer zijn ‘Nederlandse’ schilderijen verschillen van de ‘Franse’. De somberheid die uit de noordelijke werken spreekt, staat in fel…
Je moet er echt naar zoeken. Er zijn in ons land maar weinig schilderijen gemaakt die de winterse noden in beeld brengen. Deze aquarel doet dat wel. Aan de kleding van het kind te zien, is het werkje gemaakt rond 1830. Een jongetje sleept een takkenbos achter zich aan die, zo willen we althans hopen,…
Dit schilderij heet ‘Huisje en boot aan een bevroren plas op een donkere winterdag, 1852’. Een titel die het kunstwerk waarschijnlijk, lang nadat het gemaakt werd, heeft gekregen. Want toen ik het schilderijtje schoonmaakte (en de bruine nicotine-aanslag verwijderde) bleek er een fraai Rembrandtesk tafereel tevoorschijn te komen. De donkere lucht vormt een prachtig contrast…
Ik heb me er zelf ook vaak schuldig aan gemaakt. Vakantiekiekjes maken van oude huizen, met name in Frankrijk, die op het punt van omvallen staan. Vanwege het romantische effect. Toen ikzelf voor het eerst op huizenjacht ging, maakte ik dus prachtige foto’s van schilderachtige en bouwvallige huizen die ik thuis vol trots liet zien.…
In de Britse stad Leicester woont een grote, oorspronkelijk uit India afkomstige gemeenschap. Ik ging er naartoe om het jaarlijkse Diwali-feest van de Hindoes mee te maken, een spectaculaire gebeurtenis waarbij de straten van de stad feestelijk met kleurrijke lichtjes worden versierd. Het hotel aan de Belgrave Road, midden in de Aziatische wijk, werd door…
“Zoals de 17e en 18e eeuwse meesters is het hem gelukt een volkomen eigen stijl te ontwikkelen. Zeer herkenbaar en door zijn gevoelige penseelvoering heeft elk van zijn werken een zeer nadrukkelijke en eigen sfeer.” Zegt een kunstrecensent die er mogelijk verstand van heeft. Maar ik twijfel. Is dit schilderij nou kunst of kitsch? Hoe…
Louis Wilhelm Bernhard Eckermann (1879-1915) schilderde dit winterlandschap in de stijl van de befaamde Düsseldorfer Schule, een Duitse Kunstacademie waar menig docent zich liet inspireren door de Hollandse meesters uit de 17e eeuw. Eckermann heeft maar een klein oeuvre nagelaten. Er is weinig over hem bekend. Wel, dat hij in 1906 met Henriette Maria van…
In de 19e eeuw waren Hollandse winterlandschappen, ook in het buitenland, razend populair. Nog lang daarna werd het beeld, dat men van Nederland had, niet alleen bepaald door ‘kaas, molens en klompen’, maar vooral ook door de ijsgezichten. Die werden over de hele wereld grif verkocht. En gekocht. Toen ik voor het eerst Amerika bezocht,…
Laat ons eens door de ogen van een tijdgenoot naar de schilder van dit wintergezicht kijken. Een krantenbericht in ‘Het nieuws van den dag’ uit 1902 biedt ons daartoe de gelegenheid. De verslaggever schrijft: “De vaderlandsche kunst onzer dagen heeft weer een droevig verlies geleden. De landschapschilder Hendrik Otto van Thol is ten gevolge van…
Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Ruimschoots buiten ons zicht, ergens hier ver vandaan op de Balkan, woonde in een dorp aan de zuidflanken van het Alpenmassief een familie waarvan de kinderen buitengewoon getalenteerd waren. De oudste zoon Maksim schopte het niet alleen tot hoogleraar, maar werd bovendien een vooraanstaand kunstkenner die zelf…
Van de kunstenaar Eelco Veldhuijsen (1928-2006) is bijna niets bekend. Wel weten we dat hij aan de Academie Artibus in Utrecht is opgeleid en vele jaren in IJsselstein heeft gewoond en gewerkt. En dat hij in 1928 in de havenstad Semarang geboren is. In ‘Nederlandsch Indië’ dus. Gelukkig is er een portret van hem bewaard…
“Voor het donker thuis komen!”, waarschuwden onze ouders ons. En wij maar hopen dat de zon nooit onder zou gaan. Zodat we eindeloos konden blijven sleeën en sneeuwballen gooien. Het schilderij hing bij ons aan de wand. Maar inmiddels is deze ‘winterse avondstemming’ van H. Kroon verhuisd naar het verre Bourgondië, naar een Belgische dichter…
Als kind kwam ik vaak over de vloer bij mijn Indonesische vriendje Jimmy Dinsbach. Zijn vader was politieman, zelfs commissaris geloof ik. De man moest met zijn hele gezin hals-over-kop uit de jonge Republiek Indonesië vluchten, toen dat land zich losmaakte van Nederland. Hij had kennelijk aan de verkeerde kant gestaan. Jimmy’s oma liep in…
Aan elk schilderij kleeft een verhaal en elk verhaal prikkelt op zijn beurt de verbeelding. Wie een boek leest maakt eigenlijk een innerlijke reis. Door de woorden van de schrijver word je fantasie geprikkeld. Je verbeeldingskracht doet zijn werk, waardoor je jezelf kunt verplaatsen in de hoofdrolspelers, de avonturen die zij meemaken en de landschappen…
IJs is verraderlijk, dat weet iedereen. Je hebt mensen die er doorheen zakken en verdrinken. Maar ik heb mijn leven aan het ijs te danken. En mijn moeder en mijn broers en zussen ook. Het vroor die winter dat het kraakte. Tjitske Rijpkema was een sterke boerenjongen, een grote rijzige vent die veel werk kon…
Je ziet ze niet vaak in het Nederlandse landschap: torens die bekroond worden met een uivormige spits. Daarom oogt dit klassiek aandoende Hollandse winterschilderij, tóch ietwat exotisch. Het is geschilderd door Hermanus Johannes Veger (1910-1983), een navolger van de 19e eeuwse romanticus Kruseman. Meer over deze Kruseman: hij was een van oorsprong Nederlandse kunstenaar die echter het…
Het is geen romantisch tafereel, want de ‘ijspret’ is op deze aquarel helemaal naar de achtergrond verschoven. Daar zien we, in de verte, een enkele schaatser. Kennelijk wilde de schilder vooral de werkelijke situatie weergeven. Op de voorgrond maakt iemand (aan de vaten te zien een bierbrouwer?) ‘praktisch’ gebruik van het winterse weer. Hij schuift…
Toen de beroemde 19e eeuwse kunstschilder Koekkoek zich in het Duitse Kleef vestigde, in het bosrijke en heuvelachtige gebied, vlak over de grens bij Arnhem, meldden zich veel leerlingen bij deze vermaarde romantische schilder. Want dat was hij: een echte romanticus die zijn leerlingen opdroeg ‘de ziel’ van de natuur weer te geven op het…
Dijkhuisjes, knotwilgen, molens, een spiegelende ijsvloer met daarop schaatsers en koek-en-zopie-tenten. Winterlandschappen, en dan vooral ijsgezichten, zijn een oeroud Hollands genre. Ze stralen doorgaans een sfeer van gemoedelijkheid en gezelligheid uit. En al honderden jaren hangen mensen deze genoeglijke en rustgevende landschappen aan de wand om daarmee een sfeer van weldadige rust in hun huis…
“Zijn wintergezichten zijn echt koud”, wordt van de schilderijen van Charles Leickert gezegd. Hij was een van oorsprong Belgische kunstenaar, gespecialiseerd in Hollandse landschappen. Als kind woonde Charles in Den Haag, waar zijn vader kamerdienaar was van de Koning Willem I. In 1839 ging hij in de leer bij de beroemdste van alle winterschilders Schelfhout…
Schilders en fotografen noemen dit moment ‘het gouden uur’ of ook wel ‘het magische uur’. Bij het vallen van de avond is er meer indirect zonlicht. Blauw en groen licht worden gefilterd door de atmosfeer, waardoor het rode licht relatief meer aanwezig is. Romantici gaan er helemaal van uit hun dak. Niets zo mooi als…
Voor mijn boekenlijst op de middelbare school heb ik ‘de muur’ gelezen, een dun (!) boekje van de Vlaamse schrijver Jos Vandeloo. Het verhaal gaat over een kantoorbediende die een hopeloos uitzicht heeft. Vanuit zijn raam kijkt hij uit op een stenen muur. Zijn gepensioneerde voorganger, die hem inwerkt, voorspelt hem dat hij ooit (uit…
De boom op dit schilderij is een exemplaar die je in het wild nooit zult tegenkomen. Dat is maar goed ook, want hij staat voortdurend op omvallen. En wat de schilder precies boven de ingang van het huis op de eerste verdieping heeft willen afbeelden, zal wel voor eeuwig een raadsel blijven. Ook de weergave…
In één oogopslag is duidelijk dat dit geen Hollands winterlandschap kan zijn. De Kroaat Zeljko Seles (1954) heeft het geschilderd. Hij wordt tot een van de beste naïeve schilders van dit moment gerekend. Deze kunststroming ontstond in de vorige eeuw in het Kroatische dorpje Hlebine, waar boeren zich in de wintermaanden binnenshuis toelegden op handwerken.…
Soms is de lijst mooier dan het schilderij. Toch krijgen lijstenmakers zelden de waardering die ze verdienen. Erger nog: dit oeroude ambacht wordt met uitsterven bedreigd. Net als andere ambachten trouwens, zoals schoenmakers, betonvlechters, smeden, emailleurs en glazeniers. In de Middeleeuwen waren lijst en kunstwerk een geheel. De lijst was vaak een architectonisch beeldhouwwerk, een…
Je hebt kunstenaars die van elk schilderij een meesterwerk willen maken. Die voortdurend grenzen willen verleggen. Dit miniatuurtje is, ergens halverwege de 19e eeuw gemaakt door een bijzonder vaardige schilder. De naam van de maker staat er niet onder. Dat vond de schilder kennelijk niet de moeite waard. Het werkje is, wat kunstkenners noemen, een…
Koukleumende schaatsers op het ijs, een juweeltje van een aquarel. Minuscuul, want het werkje meet maar 6 bij 12 cm. Iemand die op zo’n klein stukje papier zo veel kan uitbeelden moet een meester in zijn vak zijn. Dat was Jacobus van der Stok (1794-1864) absoluut. Hij was ook plagerig, waarmee hij het nageslacht,…
Duitsers kennen een haast mythische betekenis toe aan ‘het bos’. Voor een Fransman is dat ‘de zee’. Uit ‘la mer’ worden de wolken geboren. Zonder zee geen regen en hagel. Zonder zee geen sneeuw. “La mer m’a donné sa carte de visite pour me dire: je t’invite” …zong Georges Moustaki die als geen ander de…
Het is vervelend als een schilder zijn kunstwerk niet signeert. Want dan zadelt hij of zij het nageslacht op met een ware zoektocht naar de maker. Neem nou dit schilderij. Wie het heeft gemaakt, is onduidelijk. De signatuur is praktisch verdwenen. Te oordelen naar de technische kwaliteit, ouderdom, onderwerpkeuze en schilderstijl komen, bij mijn weten,…
Hij noemde de natuur “het volmaakte schilderij” en het licht “de ziel van alles”. De kunstschilder Koekkoek (1803-1862) was, naast Schelfhout, een van de belangrijkste 19e eeuwse Nederlandse kunstenaars. Koekkoek heeft een immense invloed gehad, niet alleen op de ‘smaak’ van het kunstminnende publiek, maar ook op leerlingen die naar zijn ‘Teekenacademie’ in het Duitse…
De verleiding is natuurlijk groot. Wanneer je in de twintigste eeuw een oeroud ogend schilderijtje wil maken, ga je leentje-buur spelen bij illustere voorgangers. Beide hedendaagse schilders, de een noemt zich ‘Bond’ en de andere ‘Raes’, zijn los van elkaar op het idee gekomen een specifiek fragment van het werk van een oude meester uit…
Zijn broer Rik Wouters was een grootheid, een talent van de eerste orde die, volgens kenners, een briljant en kleurrijk oeuvre heeft nagelaten. Hij wordt zelfs een spilfiguur in de Belgische schilderkunst genoemd. De schilder van dit wintergezicht, Charles Wouters (1892-1965), had op de een of andere manier ook iets van dit kolossale talent meegekregen. …
Jules Eduard Mendes (1862-1920) schilderde vooral interieurs (boerentaferelen) en af en toe ook landschappen. Hij werd geboren in het centrum van Amsterdam, in een statig pand aan de Keizersgracht en was telg van het befaamde Portugees-Joodse bankiersgeslacht Mendes dat in de 17e eeuw in Amsterdam kwam wonen. In 1908 trouwde hij met Catharina van Thol,…
Rond 1860 ontstond in de Nederlandse kunstenwereld een groeiende afkeer tegen de traditionele romantische schilders. Die idealiseren het landschap, vond men, en grijpen in hun beeldtaal steeds weer terug op de schilderkunst van de Gouden Eeuw. Coryfeeën als Koekkoek, Schelfhout, Kruseman waren vanaf nu passé. Ook de koning, die altijd een fervente aanhanger en sponsor…
IJs schilderen is lastig, heel lastig. Dat komt door zijn natuurlijke eigenschappen. Het moet koud uitzien, hard, transparant en spiegelglad. En de hele bovenwereld, dus de mensen die erop schaatsen, de huisjes en bomen langs de kant en bovenal de hemel, moeten er geloofwaardig in weerspiegeld worden. Dit kleine schilderijtje geeft de essentie van ijs…
Na zijn opleiding aan de Haagse Kunstacademie, vertrok de jonge kunstschilder Jaap Moody (1924-2017) pal na de oorlog naar Amsterdam. Samen met een groepje professionele schilders ging hij voor een New Yorkse galerie werken. De Amerikanen waren destijds dol op Franse landschappen en motieven. Een uitgelezen kans voor Moody: hij kon nu geld verdienen door reisjes…
Georges Fonteyn (1903-1984) was een waar natuurtalent die al op jonge leeftijd prestigieuze prijzen in de wacht sleepte. In de jaren twintig van de vorige eeuw kwam de jonge, Vlaamse kunstenaar tot wasdom. Het was een tijd van herstel van de gruweldaden van de Eerste Wereldoorlog, van reflectie maar ook van een sterk opkomend vitalisme.…
Albertus Temming (1942) is in Utrecht geboren, vlakbij het kwetsbare natuurgebied Amelisweerd. Na zijn opleiding aan de Kunstacademie ontwikkelde hij zich tot een realistisch kunstenaar. Hij werd bekend vanwege zijn landschappen, maar vooral zijn wintertaferelen zijn, ook internationaal, zeer gewild. Zij sluiten nauw aan bij de eeuwenoude ‘Hollandse’ traditie van winterschilderingen die in de zeventiende…
Een prachtig wintergezicht bij ondergaande zon, geschilderd door Anton Karssen (1945-2019), met op de voorgrond Anton Pieck-achtige taferelen. We tellen drie dartele hondjes, zien verderop sneeuwballen gooiende kinderen, in het midden van het schilderij een koek-en-zopie tent waar juist iemand een stevige borrel achterover slaat. En dat alles met op de achtergrond een decor van…
Henk Poeder (1964) is een natuurmens. Met bewondering voor al het leven in de natuur, voor vogels, konijnen, herten en muizen. Hij is autodidact en wil voor iedereen toegankelijke werken maken. Poeder is telg van een heuse schildersfamilie. Zijn opa Hendrik Poeder (1897-1958) was een bekende schilder en illustrator van boeken. De man stierf in…
Laatst hoorde ik een schrijfster vertellen, dat ze er moeite mee had dat er zo weinig over haar vader te vinden was op internet. Hij was bij leven een spraakmakende man, vertelde ze, maar helaas in de vorige eeuw overleden, net voordat het internet-tijdperk aanbrak. Het voelde voor haar alsof hij nooit bestaan had. Schilders,…
Het Rijksmuseum hangt er vol van en toeristen uit de hele wereld kunnen er geen genoeg van krijgen. Van de ‘Hollandse’ portretten, stillevens, zeegezichten en ook winterlandschappen uit de 17e eeuw. Roem is niet van alle tijden, zo blijkt. Want onze grootmeesters uit de Gouden Eeuw werden pas in de 19e eeuw herontdekt. De eeuw…
Vlak voor de deur van huisnummer 69 aan de Oudezijds Voorburgwal zet de jonge schilder Lois Kapr (1922-2007) zijn schildersezel neer en begint te schilderen. Hij kan dat onbelemmerd doen, want er is weinig verkeer op straat. Dat heeft twee redenen: het heeft zojuist gesneeuwd en de hele stad Amsterdam, de daken, de bruggen, de…
Zoals de romantische schilders van winterlandschappen in de 19e eeuw teruggrepen op hun voorgangers uit de Gouden Eeuw, zo trad menig 20ste eeuwse kunstenaar op zijn beurt weer in het voetspoor van de romantici. Daardoor zien we steeds opnieuw, inmiddels al 500 jaar lang, dezelfde elementen op winterlandschappen terugkeren: donker ijs op de voorgrond, besneeuwde…
Ik heb een crimineel aan de muur hangen, zo blijkt. Hoe ik dat weet? Heel eenvoudig, ik heb uitgezocht wie de persoon is die het schilderij gemaakt heeft. Rechtsonder het kunstwerk heeft hij zijn naam geschreven: ‘Koos Voogt’. In eerste instantie had ik nog nooit van de man gehoord. Daarom raadpleegde ik de website van…
Er zijn nogal wat schilderijen van deze man in omloop, waar de handtekening van een beroemde en vooral ‘dure’ kunstenaar onder staat. Jacobus Hermanus Voogt (1915-1984) was namelijk een vervalser. Zo staat hij in de officiële kunstenwereld te boek. Eerlijk is eerlijk, vervalsers kunnen vaak meesterlijk schilderen. Deze twee werkjes zijn van zijn hand bewijzen…
Craquelé is niet alleen problematisch voor schilderijen. Kijk maar op de website van ‘Schoonheidsinstituut 100% beauty’. Tot onze verbazing lezen we hier dat de hele mensheid last heeft van craquelé, zeker toen door de Corona-epidemie veel beauty salons noodgedwongen gesloten waren. “Iedereen heeft het nu over die craquelé lijntjes op de wangen en rond de…
Een fraai schilderij van de Brabantse kunstschilder Joseph Brocken (1917-1994) die gefascineerd was door het spel van licht en donker. Jarenlang hield hij er in Kaatsheuvel een eigen kunstgalerie op na, waar hij zijn eigen werken verkocht. Toen Brocken overleed, is de galerie overgenomen door zijn dochter Toos. Ik sprak haar vanochtend telefonisch. Op die manier…
Een winterlandschap gemaakt door ‘P. van Waasdijk’. Die naam staat althans rechtsonder het schilderij vermeld. Helaas is over een kunstenaar met die naam niets terug te vinden. Hoogstwaarschijnlijk is het dus een pseudoniem van een vaardige kunstenaar. Want kenners zien gelijk dat het schilderij feitelijk een zeer goede kopie is van een 19e eeuws topstuk…
De schilder ‘J. Borghout’ heeft een heel eigen, kenmerkende stijl. Hij toont steevast fraaie winterlandschappen met bevroren sloten die links of rechts geflankeerd worden door schamele boerenhuizen, met daarachter hooimijten, molens en oeroude bomen. Zijn vakmanschap blijkt niet alleen uit de uitstekende composities, maar ook uit de fraaie en nauwkeurige afbeelding van schaatsende mensen op…
Het was de heetste zomer sinds mensenheugenis, de zomer van 1947. Maar ook de winter was onvergetelijk. Talloze rivieren, het IJsselmeer en zelfs delen van de Noordzee waren bevroren. In Groot-Brittannië moesten Duitse krijgsgevangenen sneeuw ruimen. Er zijn foto’s bewaard gebleven met daarop nietige, dik ingepakte mannen met sneeuwruimers, scheppen en bezems die temidden van…
Je hebt amateurfotografen die op vakantie duizend foto’s maken, waarvan er uiteindelijk altijd wel een briljant is. ‘A lucky shot’, letterlijk. Bij de veelschilder en massaproducent Frits Meijer is dat misschien ook het geval. De man moet inmiddels honderden schilderijen gemaakt hebben en ik vermoed dat er in heel wat Nederlandse en buitenlandse huiskamers werken…
Is hij vernoemd naar een indertijd opkomende politicus in het oosten? Of naar een familielid met die naam. Ik hoop dat laatste. Hoe dan ook, toen hij op 23 maart 1935 het levenslicht aanschouwde, besloten zijn ouders hem Adolf te noemen. Adolf Karelsen. Na een opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam te…
Behalve de marktprijs die zijn schilderijen opbrengen, weten we verrassend weinig over het reilen en zeilen van Rene van den Mooter (1924). Met veel moeite vind ik uiteindelijk een recensie over zijn werk die de Vlaamse kunstcriticus, Karel De Dekker, ooit schreef. Daaruit maken we op dat Van dene Mooter met talrijke ere-medailles overladen werd en…
Ik zag een reclameboodschap op tv en telde voor de flauwekul de beeldwisselingen. In een halve minuut waren er dat dertig. Om de seconde kreeg je dus een ander (bewegend) beeld te zien. Niet alleen door de reclamewereld, maar ook door het hectische, alledaagse leven worden we overladen met een veelvoud aan impulsen. Ons werkelijkheidsbeeld…
Een schilderij van het vooroorlogse Amsterdam, gemaakt door Lois Kapr (1922-2007) die er het liefst met zijn schildersezel op uit trok als de stad onder een dikke sneeuwlaag bedolven lag. Het spel tussen licht en donker fascineerde hem mateloos. Hier kijken we uit op de Herengracht, terwijl we op achtergrond de torenspitsen van de ‘Krijtberg’…
Het is als bij oude huizen in binnensteden. Aan de voorkant zien ze er vaak goed onderhouden uit en vooral in de winkelstraten gaan de gevels met de tijd mee. Of worden ze ‘in hun oude staat’ hersteld. Hoe dan ook, de sporen van de tijd zijn daardoor weggewist. Waardoor het lastig wordt te zien…
Een rustieke aquarel, gemaakt in 1880, door de Nederlandse kunstenaar Pierre Tetar van Elven (1828-1908). Hij toont ons de achterzijde van een Franse kathedraal met op de voorgrond ‘eenvoudige mensen’ in klederdracht. Waarschijnlijk zijn het bedienden, keukenmeiden, die bij dag en dauw moeten opstaan om op de markt brood en beleg voor het ontbijt…
Was dit pure kitsch? Ik moest voor mijn werk in Yale zijn en toen ik door deze Amerikaanse universiteitsstad liep, viel mij op hoe veel van de gebouwen hier regelrechte kopieën waren van de oeroude universiteitsgebouwen in het Britse Oxford en Cambridge. Zo zag ik, tot mijn verbazing, een namaak-versie van het eerbiedwaardige King’s College,…
Deze lieflijke scene van een besneeuwde landweg is geschilderd door de Engelse landschaps- en marineschilder Arthur Royce Bradbury (1892-1977). Op de achterkant van het doek staat de precieze plaats waar het kunstwerk is gemaakt, Sandbanks Poole in het Zuid-Engelse Dorset. Tegenwoordig wordt deze smalle, zanderige landtong die ongeveer anderhalve kilometer de zee insteekt, door de Britse…
Anders dan veel andere winterlandschappen, oogt deze prent niet kleurrijk maar ietwat saai. Het ademt een sfeer van een en al degelijkheid uit. Volksvermaak en spelplezier zijn volledig naar de achtergrond verschoven. Maar laten we desondanks de afbeelding, getekend rond 1810, eens nader aanschouwen. Want misschien wil het tafereel ons iets vertellen… Eerst een tijdsbeeld.…
Ik heb de man nooit ontmoet. En ken hem niet. Maar één ding weet ik absoluut zeker: in onze tijd zou de maker van dit schilderij, Adriaan Christiaan Willem Terhell (1863-1949), ADHD-medicatie hebben gehad. Hij zou dus voortdurend methylfenidaat, dexamfetamine of atomoxitine hebben moeten slikken. Ik ben oprecht blij dat de ADHD-diagnose destijds nog…
Niet alleen de 19e eeuwse romantici lieten zich inspireren door het werk van 17e eeuwse kunstenaars. Ook in onze tijd worden er nog steeds ‘klassieke’ Hollandse winterlandschappen geschilderd. Neem nou de kunstschilder Piet Arends (1918-1986) die getrouwd was met Christine van Vlaardingen, een telg van een bekende kunstenaarsfamilie. Bijna iedereen in die familie schilderde, vele generaties…
Door velen wordt Pieter Bruegels ‘Jagers in de sneeuw’ gezien als het eerste ‘echte’ winterlandschap. En het blijft verbazen dat het tot 1565 moest duren voordat dit eerste grote winterschilderij gemaakt werd. Misschien was men, vóór die tijd, vooral afkerig van het winterseizoen met al zijn ongemakken? En was het voor de meeste mensen, niet…
4 Januari is een dag om in te lijsten. Want op die gedenkwaardige dag (in 1997) werd laatste ‘Alvestêdetocht’ verreden, de mythische 200 kilometer lange schaatstocht over Fries natuurijs. Meer dan 16.000 schaatsers stonden toentertijd op het ijs terwijl de rest van het land op zijn kop stond. Deze ‘Tocht der Tochten’ werd, officieel althans,…
Een impressionistisch prachtwerk van de Vlaamse landschapschilder Auguste Breugelmans (1869-1918), getiteld ‘moulin sous la neige en lever du jour’. Nog steeds kan men de afgebeelde staakmolen in de omgeving van Sint-Pieters Woluwe (een randgemeente van Brussel) bewonderen. Het is de plaats waar Auguste Breugelmans zijn laatste levensjaren doorbracht. Men zou daardoor vermoeden dat hij het schilderij…
De schilderijen van de Rotterdamse kunstenaar Anton van der Hoeven (1940) zijn qua detaillering ongeëvenaard. Neem nou deze twee verfijnde miniatuurtjes, die tot in de kleinste finesses zijn uitgewerkt. Alleen een kalligraferende Middeleeuwse monnik zouden dit minutieuze werk kunnen evenaren. Beide winterlandschappen zijn geschilderd in de oer-Hollandse traditie. Een traditie die teruggaat tot de Vlaamse…
Het zijn echte blikvangers, vooral in de winter. Met hun duistere en grillige vormen inspireren knotwilgen al eeuwenlang schilders. Musea hangen vol met winter- en zomerlandschappen waarop karakteristieke knotwilgen afgebeeld staan. Ook Vincent van Gogh was door de boom gefascineerd. In het Brabantse Etten-Leur maakte hij vele tekeningen van de Leurseweg die indertijd omzoomd werd…
Een prachtwerk van de Zutphense kunstschilder Jan Bos (1924-2000). Hij wordt ook wel ‘de kleine Hollandse meester’ genoemd, vanwege zijn ambachtelijk gemaakte schilderijen in de traditie van de ‘grote’ meesters. Over traditie gesproken, zijn grootvader Gerard Jan Bos (1860) en diens vader Jan schilderden ook al. Op dit werk van Jan Bos zien we een zeer…
Rokende schoorstenen, gezellig keuvelende mensen op het ijs en in de verte schaatsers die van het winterweer genieten. Een door-en-door knus geheel, dit schilderij. Het 19e eeuwse anonieme kunstwerk ademt een en al ‘gezelligheid’. We hebben geen synoniem voor dit woord en het is bovendien onvertaalbaar. Toch begrijpen vrijwel alle Nederlanders instinctief wat het betekent.…
Eenzame schaatsers, windmolens of dijkhuisjes langs de vaart, vooroverhangende knotwilgen met besneeuwde takken, dreigende wolkenluchten. Het zijn allemaal iconische beelden die bij een ‘echt’ Hollands wintertafereel horen. Toch maakt een ‘koek en zopie tent’ het beeld pas werkelijk compleet. Al honderden jaren worden deze typische kraampjes steevast op dezelfde manier op ijsgezichten afgebeeld. Het…
Klassieke winterlandschappen worden al sinds de 16e eeuw in onze contreien gemaakt. Het is een oeroude traditie, die in 1565 begon toen Pieter Bruegel het beroemde kunstwerk ‘De terugkeer van de jagers’ schilderde. Wie deze ‘oerknal’ van het Nederlandse wintergenre in levende lijve wil zien, moet daarvoor tegenwoordig 1150 kilometer reizen. Naar de Gemäldegalerie van…
In 1565 vond een heuse oerknal plaats, in de schilderkunst dan. Sinds Pieter Bruegel in dat jaar het eerste winterlandschap schilderde, zijn in de daaropvolgende eeuwen honderden en nog eens honderden beroeps- en amateurschilders in zijn voetsporen getreden. En zo ontstond een compleet nieuw genre, dat almaar uitdijde. De Nederlandse winterlandschappen zijn uniek in…
Het waren de hoogtijdagen van de winterlandschappen. In de 19e eeuw zijn schilders als B.C. Koekkoek, Andreas Schelfhout, Charles Leickert en Jan Jacob Spohler grootheden. Ze zijn niet alleen in ons eigen land zeer gewild, maar verkopen ook in het buitenland veel van hun kunstwerken. Hun winterschilderijen, met daarop dichtgevroren rivieren, dreigende wolkenhemels, windmolens, koek…
Veel schilderijen, met name van landschappen, verruimen je blik. Net als de ramen van je huis bieden ze uitzicht op de wereld. Maar er zijn ook schilderijen die je tot reflectie dwingen. Inkeer dus. Tweehonderd jaar geleden werd dit werkje geschilderd. Naar de techniek te oordelen, was de kunstenaar eerder een tekenaar of etser…
Op Oudejaarsavond van het jaar 2021 sneuvelde een record. Want nooit eerder, sinds het begin van de metingen, werd het op 31 december zo warm als juist die dag. En amper een paar dagen daarna, werd alweer een weerrecord gebroken: het was nog niet eerder gebeurd, zei het KNMI, dat het zo vroeg in het…
Linksboven een prachtige miniatuur van de schilderende dominee Rudolf Oldeman (1901-1982), een man over wie veel te vertellen valt. Maar laat ons voor de afwisseling, nu niet de biografische route volgen, maar de topografische. Want het bouwwerk dat Oldeman afbeeldt, de ronde toren in het midden, is een interessant fenomeen. Het is een icoon, een…
Anton van der Hoeven werd in 1940 in Rotterdam geboren. Hij heeft daar de Kunstacademie doorlopen en kreeg daarna privélessen van Jan van Well die gespecialiseerd was in de weergave van fantastische wolkenluchten. De winterlandschappen van Anton van der Hoeven zijn paradoxaal. Hij schildert raaie en transparante Hollandse luchten die in eerste instantie een Anton…
Geen rotspartijen, woest kolkende rivieren, bergketens, en imposante wouden. Hoe is het dan mogelijk dat de Hollandse landschapsschilderijen over de hele wereld zo’n grote reputatie hebben? Want niemand minder dan David Hockney, Turner, Constable, Monet, Manet, Liebermann, Whistler en andere beroemde schilders zeggen dat ze zich hebben laten inspireren door het Nederlandse landschap en de…
Johannes Gijsbert Vogel (1828-1915) kon niet alleen goed schilderen, hij was ook welbespraakt. Dankzij hem werd de Nederlandse deelname aan de Wereldtentoonstelling in Wenen, in 1873, een groot succes. Door zijn toedoen kreeg de Nederlandse delegatie de mooiste locaties in Wenen toegewezen. Op innemende wijze had hij de Oostenrijkse organisatoren ingepalmd. Die hadden de Nederlanders…
Ooit was hij gevreesd, zo gevreesd zelfs dat de winter als personage werd neergezet: ‘Koning Winter’. Het winterseizoen was eeuwenlang een gesel voor de mensheid. De kou drong overal door, ook in de paleizen van adel en koningen. Open haarden en dicht tegen elkaar aanzitten boden enige soelaas. En natuurlijk dikke kleding. De zegswijze “Er…
Veel van zijn schilderijen zijn voor het grote publiek verborgen. Want nogal wat koninklijke huizen zijn van oudsher verzamelaars van zijn werk. En die bewaren hun schatten zorgvuldig achter gesloten deuren. Maar gelukkig zijn er ook musea waar men de bijzondere schilderijen van ‘de schilder van de sneeuw’ (zoals Louis van Soest ook wel genoemd…
Het was hem niet verheven genoeg. De kunstcriticus van ‘De Standaard’ berichtte op 17 oktober 1872: “Karel Klinkenberg is, door welke muze moge hij zelf weten, aangedreven geworden om eene eerzame Hollandsche dienstbode af te schilderen, die bezig is met het gewichtige en poëtische bedrijf van het straatschrobben.” Waren de kritieken op zijn ‘gewone’ en…
Het waren de hoogtijdagen van de winterlandschappen en in veel huiskamers hing wel ‘een wintertje’ aan de wand. In de 19e eeuw waren kunstenaars en publiek helemaal in de ban van dit genre, dat ontstaan was in de ‘Gouden Eeuw’. Tussen 1700 en 1800 waren de winterlandschappen even uit de mode, maar daarna werden ze…
De winters konden extreem koud zijn tijdens de ‘Kleine IJstijd’ die ons land vanaf de Middeleeuwen tot 1900 in zijn greep had. Oogsten mislukten en de wijnbouw verdween voor lange tijd uit onze contreien. Toch was het niet alleen maar kommer en kwel. Er was ook ijsvermaak. Vanaf 1465 reist de Boheemse baron Rozmital, in…
Als talentvolle jonge man trok Johannes Hessel Brolsma (1909-1990) vanuit zijn geboortestad Groningen naar Amsterdam, waar hij opgeleid werd aan de kunstacademie. Zijn bekendheid ontleent hij aan zijn winterlandschappen, geschilderd in een mengvorm van een impressionistische en romantische stijl. Naast kunstschilder was Brolsma ook restaurateur. In 1957 liep hij rond op een oude meubelveiling in…
Dit schilderij dateert uit 1869 en is gemaakt door de Belgische kunstenaar Alexis de Leeuw. De kwaliteit van zijn werken wordt in heel Europa hoog aangeslagen. Helaas is er over zijn leven weinig bekend, er is in het kunstwereldje zelfs verwarring over zijn geboortedatum. Menigeen neemt aan dat Alexis de Leeuw in 1848 geboren is.…
Je hele lichaam gaat in je leven ettelijke keren op de schop. Voortdurend worden oude door nieuwe cellen vervangen. In zeven jaar tijd zijn zowat al je lichaamscellen vernieuwd. Je verandert dus waar je bij staat. Maar in dit schilderij ontdekte ik de kern van mijn wezen, het onveranderlijke deel. Het zijn grote woorden, ik…
Toen ik als achttienjarige met een Interrailkaart door Griekenland reisde, viel me de slechte staat van onderhoud van de trein op. Alles was gammel en rammelde. Griekenland was prachtig, maar ook armoedig. De reizigers om ons heen waren vriendelijk, opgewekt en voorkomend. En een enkeling sprak hakkelend Duits of Engels en zo raakte ik in…
