Er zijn veel ongeschreven verhalen en dat is zonde. Want onbekend maakt onbemind.
Zo staat hier op zolder een groot winterlandschap, ooit gemaakt door een amateurschilder. Rechtsonder staat zijn naam, Gezienus Nijland, iemand waarover ik nagenoeg niets aan de weet ben gekomen. Hij wordt in geen enkel kunsthandboek genoemd en ook internet negeert zijn bestaan compleet. Hij is een grote onbekende.
‘Was’, moet ik eigenlijk zeggen. Want sinds afgelopen dinsdag weet ik meer over de man.
Zijn kleinzoon belde. Hij wilde het schilderij kopen dat ik via Marktplaats had aangeboden; het staat hier toch maar op zolder te verpieteren. Hij was gehaast, de kleinzoon. Want is hij is beheerder van pretpark ‘Aardbeienland’ in het Limburgse Horst. Het is daar nu, vanwege de warme zomerdagen, stervensdruk.
Hij sprak daardoor snel, dat wel, maar omdat ik bijna net zo snel kan schrijven, kon ik hem enigszins bijhouden. En dankzij dit telefoontje kan ik de schilder, zijn opa dus, een beetje aan de vergetelheid ontrukken.
De kleinzoon wist te vertellen dat Gezienus Nijland een echte amateur was, die pas verwoed ging schilderen toen hij op zijn 32-ste door toedoen van een hartaanval afgekeurd werd. Daarvoor werkte hij als automonteur in een Volkswagen garage. En was hij daarnaast taxichauffeur.
“Ik was pas 8 toen opa op hoge leeftijd in 1995 overleed. Opa heeft heel veel geschilderd, winterlandschappen en stadsgezichten van Enschede, wel 50. Die belandden allemaal bij particulieren. Inmiddels hebben we die schilderijen van Enschede op twee na kunnen terugkopen. Want de hele familie maakt jacht op zijn werken: mijn vader, mijn oma, mijn zus, mijn broer. En een goede vriend van mijn vader doet ook mee. We speuren met zijn allen veilingen, rommelmarkten en ook Marktplaats af in de hoop al opa’s schilderijen terug te vinden. Dat is best lastig, want hij schilderde ook wel eens onder een andere naam.”
“Opa was autodidact, heeft nooit les gehad. Moest dus op eigen houtje leren schilderen. Stapte met oma in de auto, maakte reizen, ook verre naar Parijs. En onderweg maar fotograferen en fotograferen. Van die afbeeldingen kon hij weer schilderijen maken. Hij speelde trouwens ook accordeon, realiseer ik me ineens.”
“Op latere leeftijd woonden mijn grootouders in een seniorenflat. In de berging had hij zijn atelier, daar lagen zijn schilderspullen. Ik heb trouwens zelf 45 à 50 schilderijen van opa. Onlangs hebben we ons huis verbouwd, een van de muren verlengd. Daar kan ik ook alweer een paar schilderijen van opa ophangen.”
Gezienus Nijland, de gesjeesde automonteur die in een berghok van een bejaardenwoning in het verre Enschede ijverig zijn schilderijen vervaardigde, werd en wordt nog steeds volstrekt genegeerd door de officiële kunstwereld. Zijn familie compenseert die nalatigheid (en de míjne) ruimschoots.
“Waarom we zo fanatiek zijn schilderijen verzamelen? Mijn vader hield zielsveel van de man. Hij was enig kind en hij en mijn opa waren twee handen op één buik. Die schilderijen geven ons een beetje houvast. Zo blijft opa een beetje in de buurt.”