Wie de middelbare school met succes wil doorlopen, moet zo nu en dan voor de literatuurlijst een boek lezen. Veel scholieren maken er zich met een Jantje-van-Leiden van af en kiezen de dunst mogelijke boeken. Voor het vak Engels koos ik dus een piepklein en superdun werkje, waarvan ik de titel nog weet: ‘Sam Merit’.
Zelden heb ik zo’n saai boek gelezen. Het ging over een brave borst, een alledaagse man uit een doorsnee-Amerikaans plaatsje. De man verrichtte, alsof het de gewoonste zaak van de wereld was, allerlei goede werken. Niet groots en meeslepend, maar hij deed zijn best in zijn kennissenkring, op straat, in het verenigingsleven. Waar al niet? Hij was zelfs vriendelijk voor langslopende katten en honden.
Naderhand heb ik veel, heel veel spannende boeken gelezen, ook over superhelden die op dagelijkse basis de wereld redden. Maar eerlijk is eerlijk, hun avonturen ben ik bijna allemaal vergeten. Dat intens saaie boek over het schijnbaar roemloze leven van Sam Merit is me echter altijd bijgebleven.
Je hebt natuurlijk topkunstenaars, die de helden van de beau monde zijn, die groots en meeslepend leven. Die hun werken in exclusieve galeries of zelfs musea mogen etaleren. Die rondreizen over de wereld, meevaren op luxueuze superjachten en vaste gasten zijn van exclusieve nachtclubs waar de jet set zich avond na avond vermaakt. Kunstenaars dus, die bescherming genieten van schatrijke weldoeners, die hun schilderijen koesteren als waardevol beleggingsobject.
Dan zijn er ook nog de huis-, tuin- en keukenschilders, mensen zonder ‘naam en faam’ die gewoon hun stinkende best doen om de wereld een beetje op te fleuren. Die bijvoorbeeld het straatbeeld verfraaien door betonnen, dooie schuttingmuren rond bouwputten in hun woonplaats te verlevendigen. Of die het interieur van de plaatselijke grauwe bibliotheek of verpleeghuis met hun kunstwerken een meer menselijk gezicht willen geven. Zo iemand was Guus van Beekhoven (1949-2021) uit Nijkerk. Hij wordt weliswaar in de catalogus van het prestigieuze RKD als kunstenaar genoemd, maar zonder nadere aanduiding (of zelfs geboorte- en sterfdatum).
Daar ging het Guus ook niet om. Hij wilde zijn levensplezier graag delen met anderen. Dat deed hij met penseel, roller, kwast en verf. Op YouTube is een filmpje van hem te zien, gemaakt een maand voor zijn dood. Want hij stierf kort na de opnames in 2021 op 71-jarige leeftijd aan Corona, een ziekte die hij voor de tweede keer opliep. Het filmpje toont hem terwijl hij juist een kunstproject afrondt in een woonzorgcentrum in Nijkerk. Hij vrolijkt daar de kille gangen van de psychiatrische afdeling op met talrijke wandschilderingen. Een psychiatrisch patiënt die langs komt lopen, kijkt naar zijn werk en zegt tegen hem: ‘ik kom thuis’. “Dan krijg ik kippenvel”, hoor je Guus in de filmopname zeggen.
De kunstenaar wilde er geen geld voor. Het was een cadeautje. Gratis, pro deo.
Naschrift:
Het hier getoonde schilderij van Guus van Beekhoven heeft hij (zo valt rechtsonder te lezen) in 2002 geschonken aan ‘Barbara’.
Alweer een gratis gift van deze weldoener.