Ze zijn er wereldberoemd mee geworden, Caravaggio, Rembrandt en Nicholas Poussin. Met licht-donker-effecten wisten ze op hun kunstwerken een heel intieme en vaak ook dramatische sfeer op te roepen. Doordat sommige figuren op de schilderijen, of hun gelaatsuitdrukkingen, in het duister gehuld zijn, word je brein geactiveerd en ga je als toeschouwer de ontbrekende stukken zelf invullen. Daarmee betrekt de kunstenaar je bij het schilderij en maakt je tot co-producent.
Bij zo’n sterk licht-donker-contrast spreekt men trouwens, in de schilderkunst, van claire-obscure. Deze techniek stelt de schilder in staat, behalve een beladen atmosfeer, vooral ook diepte, de derde dimensie dus, te suggereren. En sommige objecten kunnen extra benadrukt worden, zodat ze uitgeknipt lijken.
Elementair bij dit soort schilderijen is de licht-inval. Maar hoe beeld je licht uit? Want het licht zelf is niet te schilderen. Veel grote kunstenaars hebben zich op dit vraagstuk geworpen en ieder heeft daarbij een eigen aanpak ontwikkeld. De schilder van dit prachtige 19e eeuwse kunstwerk (die zich H. Wessling noemt) is er ook op een voortreffelijke manier in geslaagd ‘leven’ in het schilderij te brengen, juist dankzij een uitgekiend spel tussen licht en donker. De hele enscenering doet dan ook denken aan een toneeldecoratie.
Naschrift:
Onlangs viel mijn oog, stomtoevallig alweer, op een schilderij dat grote gelijkenis vertoont met het mijne. Het is geschilderd door de Vlaamse schilder Charles van den Eycken die in 1809 in Aarschot het levenslicht zag. De man volgde een opleiding aan de Academie in Leuven en maakte reizen naar Holland, waar hij in musea zo geïmponeerd raakte door de schilderkunst uit de Gouden Eeuw, dat hij in de stijl van de Hollandse meesters begon te schilderen. Hij maakte meestal “atmosferische landschappen met chiaroscuro effecten” lees ik in een kunstmagazine.
Dat Italiaanse woord ‘chiaroscuro’ betekent trouwens hetzelfde als het Franse ‘claire obscure’. Ook op het werk van Charles van den Eycken is dus dat fascinerende spel tussen licht en donker te zien.
Er is dus een grote gelijkenis tussen beide schilderijen. Als ik het schilderij van ‘H. Wessling’ nader onderzoek, zie ik op een sticker op de achterkant van het werk ‘Aarchot’ staan. Het is de Franstalige benaming van de Belgische stad Aarschot. Daar komt dit schilderij dus vandaan, merkwaardigerwijs uit de geboortestad van Charles Van den Eycken, de schilder van het andere werk. Dit raadsel vraagt om een oplossing.
-wordt vervolgd-