Het is vervelend als een schilder zijn kunstwerk niet signeert. Want dan zadelt hij of zij het nageslacht op met een ware zoektocht naar de maker.
Neem nou dit schilderij. Wie het heeft gemaakt, is onduidelijk. De signatuur is praktisch verdwenen. Te oordelen naar de technische kwaliteit, ouderdom, onderwerpkeuze en schilderstijl komen, bij mijn weten, vier 19e eeuwse schilders in aanmerking.
Hieronder passeren ze de revue.
De eerste kandidaat is Petrus Gerardus Vertin (1819-1893), die heel precieze stadsgezichten schilderde. Maar een kunstkenner die het schilderij laatst goed onder de loep nam, zei dat het weliswaar een schilderij van een 19e eeuwse meester was, maar waarschijnlijk geen ‘Vertin‘. Die beeldde de mensen kleiner en meer gedrongen af. Op dit werk zijn ze langer van gestalte.
Een andere gegadigde is Johannes Franciscus Spohler (1853-1923), een telg uit een familie van top-schilders. Spohler had, meer nog dan Vertin, oog voor straattaferelen, zoals we die op dit paneel zien: klessebessende oude mannetjes, een hond die een paard besnuffelt, terwijl een smid op de achtergrond zijn werk doet.
Maar er is nog een derde geschikte kandidaat, Willem Koekkoek (1839-1895), telg van de beroemde schildersfamilie Koekkoek. Op een van zijn schilderijen heeft hij een vrijwel identieke smederij (als op dit werk) afgebeeld. Dat wijst wel erg in zijn richting, zou je zeggen.
Maar toch, de wijze waarop de mensen en ook het paard is afgebeeld, doet ook weer sterk aan een andere schilder denken. Het gaat om Jan Weissenbruch (1822-1888), een van de grote stadsschilders van de 19e eeuw.
Om de verwarring te vergroten: menig schilder, ook de vier hierboven genoemden, schakelde een collega in. Die nam dan een onderdeel van het schilderij voor zijn of haar rekening. Neem nou Vertin, die ik hierboven als eerste gegadigde noem. Als hij schilderde haalde hij er, zo nu en dan, niet alleen zijn schildersvriend Charles Rochussen, maar ook Hoppenbrouwers of Samuel Verveer bij. Die mochten het kunstwerk perfectioneren, omdat zij toevallig beter waren in het schilderen van bomen, besneeuwde daken, paarden of rieten manden.
Misschien maakt dat de zoektocht naar dè maker eigenlijk irrelevant. Het kan iedereen zijn. Letterlijk.