Laatst hoorde ik een schrijfster vertellen, dat ze er moeite mee had dat er zo weinig over haar vader te vinden was op internet. Hij was bij leven een spraakmakende man, vertelde ze, maar helaas in de vorige eeuw overleden, net voordat het internet-tijdperk aanbrak. Het voelde voor haar alsof hij nooit bestaan had.
Schilders, ook zij die overleden zijn, laten in ieder geval sporen na op het doek, op papier of op panelen. Maar menig kunstenaar, tenzij beroemd, is praktisch onvindbaar op het internet. Dan wordt het spoorzoeken, sprokkelen van fragmenten.
Wat weten we bijvoorbeeld van de maker van dit schilderij, van de kunstenaar Hermanus Johannes Veger? Gelukkig wijdt de Nederlandse kunstbijbel, door kenners ‘de Scheen’ genoemd, een paar woorden aan hem. Daaruit maken we op dat hij in 1910 in Rotterdam geboren werd en in 1983 in een dorp vlakbij Hengelo, in Diepenheim, overleden is. Dat hij in impressionistische trant schilderde en tekende
Dat was het dan.
Ook zijn leermeesters worden genoemd, en dat de kunstenaar Arjen Hoogervorst zijn leerling was. Van Hoogervorst hangen zeventien aquarellen in het gebouw van de Tweede Kamer. Dat lezen we als we de website van Arjen bezoeken. Over zijn leermeester Veger vertelt hij het volgende: “In Diepenheim leerde ik Herman Veger kennen. Veger was een vermaard en begaafd olieverfschilder. Een echte vakman. Van hem leerde ik de fijne kneepjes van het schilderen van bomen, luchten, dieren en portretten.”
Verder lees ik dat tussen beide mannen een symbiotische vriendschap ontstond. Arjen blijkt Herman vaak meegenomen te hebben op zijn zakelijke reizen door Nederland. Hij ‘zette Herman dan ergens af’. Als ‘tegenprestatie’ leerde Herman Veger Arjen gedurende 8 jaar het kunstschildersvak in olieverf in zijn atelier.
Dat was het dan.
Gelukkig circuleren op het internet miljarden en miljarden berichten. Zinnige en onzinnige, zoals iedereen weet. Slechts één van die berichten is voor de zoektocht naar het leven van Hermanus Johannes Veger relevant. Iemand (die overigens niet behept is met adequate topografische kennis) schrijft:
“Hij had een atelier aan de Beugelsdijk in Rotterdam, maar verhuisde naar een dorp bij Zwolle (Diepenheim) waar hij de rest van zijn leven sleet en zich bijna uitsluitend toelegde op zeer sfeervolle landschappen, veelal met vee, waarin hij een steeds groter meesterschap kreeg. Kunstcritici lieten hem links liggen, want hij werkte in een stijl die verouderd was: ergens tussen romantiek en impressionisme in.”
Naschrift:
Misschien dat iemand een ‘vergeten bestaan’ leidt op internet. Dat wil niet zeggen dat de persoon niet voortleeft in het geheugen van deze of gene. En kunnen we meer over de persoon ontdekken als we ons niet blindstaren op de virtuele wereld van het internet en beter om ons heen kijken. In de ons omringende werkelijkheid.
Zo realiseerde ik me onlangs dat éen van mijn kennissen ook de achternaam ‘Veger’ heeft, een naam die je niet zo heel vaak tegenkomt. Ik trok de stoute schoenen aan en vroeg hem op de man af of hij misschien ene ‘Herman Veger’, kende. Het bleek een schot in de roos te zijn. Zijn oudoom Herman kende hij niet persoonlijk, maar via zijn broer bracht hij me in contact met een achternicht, Carina Gatto, die in het Amerikaanse Palm Beach woont en zelf kunstenares is. Zij heeft Herman Veger van zeer dichtbij meegemaakt en is twee keer door hem geportretteerd.
Carina schreef mij dit liefdevolle relaas over haar oom:
“Oom Herman had veel belangstelling voor eenieder. En trouwens voor alles wat nieuw voor hem was. Hij kon hij je ‘het hemd van je gat vragen’ (is dat goed Nederlands, ja?). Hij was vooral een man van de ‘gezelligheid’, bij elkaar zijn, lekker eten en een drankje. Oom Herman kon overal de grap van inzien. Hij kon grinniken over woordspelingen en gekke situaties en vond het altijd heerlijk als er iemand op bezoek kwam. Zijn vrouw Tinie was ook heel gastvrij – een ‘huis van elastiek’ – iedereen was welkom. Herman kon ook heel leuk piano spelen en zingen, maar had nooit les gehad. Hij barstte gewoon van het talent.
Eigenlijk is het grappig dat hij zo veel winterlandschappen schilderde, want hij hield het meeste van de zon en warm weer. We waren eens op vakantie met hem in Hattem, waar hij zich iedere dag heerlijk languit in het zonnetje koesterde. Heb hem nooit boos gezien, of eigenlijk slechts een keer toen hij een portret van mij moest maken in opdracht van mijn moeder. Ik was 8 jaar en kon geen twee minuten stil zitten. Heb die arme man tot wanhoop gedreven. Uiteindelijk heeft hij mijn portret geschilderd van een foto en het is waarlijk een heel goed schilderij. Ik heb het hier in Florida, samen met een portret dat hij gemaakt heeft toen ik in 1969 naar Amerika vertrok. Inmiddels kon ik wel goed stil zitten.
Heb ik hem wel eens zien schilderen? Nou en of. Hij was volkomen geconcentreerd op zijn werk, sprak niets anders dan “kijk meer naar rechts of links”. Zijn latere atelier was op zolder van zijn huis op de Beukelsdijk, een mooie grote ruimte met goed licht en alles was er netjes georganiseerd. Daar was hij gepassioneerd aan het werk. Vond dat een schilderij nooit helemaal perfect was, het kon altijd beter. Hij was beslist geen opschepper. Heel bescheiden.
Maar hij was wel succesvol. Ik weet dat de kunsthandelaar veel van zijn werk in Amerika verkocht. Herman signeerde vaak niet met zijn eigen naam en er zwerven heel wat schilderijen van zijn hand rond in Amerika.
Ik weet niet of hij zijn eigen werk thuis had hangen, of welke schilder hij bewonderde. Hij schilderde zelf figuratief, maar waardeerde moderne kunst. ‘Want de wereld verandert’, vond hij. Niets blijft hetzelfde.”
Het is voor mij leuk om terug te denken aan hem, ik heb hele bijzondere herinneringen aan oom Herman en zijn familie.”
De in 1983 overleden schilder Herman Veger is op internet weliswaar non-existent, zijn nichtje Carina koestert nog steeds de herinneringen aan hem. In haar geheugen is hij springlevend en leeft hij dus voort. Omdat oom Herman zijn nichtje Carina tweemaal schilderde, de eerste keer toen ze vier was en daarna nog eens toen ze negentien werd, is ook zij vereeuwigd.
