Het sfeervolle schilderij toont een besneeuwd bos en een rivier die daar vredig doorheen kronkelt. In de verte is een bijna ingesneeuwd huis zichtbaar.
Het is het werk van een amateurschilder. Goed gemaakt, dat wel, en gesigneerd met het monogram ‘A.v.D.’. Het schilderij hangt bij ons thuis in de keuken, niet de plek waar je doorgaans een meesterwerk ophangt.
Omdat ik graag kook, zie ik het vaker dan welk ander schilderij ook. Gisteren keek ik er voor zoveelste keer naar en besloot ter plekke uit te zoeken wie het gemaakt heeft. Wie verschuilt zich achter de initialen? En: is het een origineel werk, of heeft ‘A.v.D.’ het nageschilderd?
‘Google Lens’ is een behulpzaam instrument. Je sleept een afbeelding naar het zoekscherm en krijgt een fractie van een seconde later talrijke verwante afbeeldingen te zien. Op die manier gaat er een wereld voor je open. In dit geval: een criminele wereld, waarin de namen van min of meer beroemde kunstenaars misbruikt worden om een schilderij profijtelijk te verpatsen.
Want op veel websites, ook van bekende internationale veilinghuizen, tref ik schilderijen aan die identiek zijn aan die van ‘mijn’ huis-tuin-en-keuken amateur (van wie ik helaas de naam niet heb kunnen achterhalen). Talrijke andere schilders blijken precies, maar dan ook precies, hetzelfde tafereel geschilderd te hebben. Althans, hun namen staan op de schilderijen.
In eerste instantie dacht ik nog het origineel te hebben gevonden. Dankzij Google kom ik namelijk uit bij een verdienstelijke Amerikaanse kunstschilder, genaamd George Copeland Ault (1891-1948). Ik ben benieuwd wie hij is, verdiep me in zijn biografie en lees dat hij geen makkelijk leven heeft gehad. Ault werd alcoholist nadat zijn moeder in een inrichting voor geesteszieken was overleden. Het blijkt een markante man te zijn met veel verbeeldingskracht, die de wolkenkrabbers van New York de ‘grafstenen van het kapitalisme’ noemde. Voor hem was de grote stad een ‘hel zonder hellevuur’. Vandaar dat hij vredige winterlandschappen wilde schilderen.
Ik dacht dat ik met zijn winters boslandschap het origineel gedetecteerd had, maar niets is minder waar. Want Google toont me vervolgens meer afbeeldingen van exact hetzelfde schilderij, nu ‘gemaakt’ door Nederlandse schilders. Althans, hun signatuur staat onder het schilderij. Zo biedt een gerenommeerd Nederlands veilinghuis het schilderij (met besneeuwd bos, rivier en huis in de verte) aan. In de beschrijving lees ik dat het een ‘origineel’ werk is van de Tilburgse kunstenaar Jos Zeegers (1920-2008). Juist als ik me in zijn leven wil verdiepen, zie ik dat ook elders in ons land exact hetzelfde schilderij wordt aangeboden, nu quasi-gesigneerd door de Noord-Hollandse schilder Harrie Kuyten (1883-1952). En ja hoor, er duikt zelfs een derde exemplaar op, ditmaal gesigneerd door M. Taselaar (1854-1942).
Daarmee houdt het niet op. Want nu ontdek ik dat ook in Duitsland hetzelfde schilderij meermaals wordt aangeboden: eentje is zogenaamd van de hand van de impressionist Konrad Alexander Müller-Kurzwelly (1855-1914). Hij wordt op de veilingsite beschreven als een ‘miskend genie’. Onder weer een ander identiek exemplaar staat de signatuur van Adolf Dietrich (1877-1957), een fabrieksarbeider die uitgroeide tot een vermaarde schilder van naïeve kunst. En ja hoor, er is ook nog sprake van een derde Duitse kunstenaar, ‘F. Gerhard’ genaamd, die er zijn naam onder heeft gezet!
Hier houdt het nog niet op, want ook in Finland is precies hetzelfde schilderij te koop, ditmaal gesigneerd door iemand met het monogram ‘J.M.B.’. Even verderop, in Rusland, wordt het werk onder de titel ‘Winterlandschap met rivier’ aangeboden. Hier is het de kunstenaar Stanislav Zjoekovski (1875-1944) die de eer opeist. Zjoekovski is niet de minste, weten kenners. Zijn handtekening is goud waard. En die staat triomfantelijk onder het schilderij. Kassa dus.
Het lijkt onderhand op internationaal georganiseerde misdaad, want onze reis door de krochten van de kunstwereld is nog niet ten einde. Zo komen we bij een veilinghuis in Israel terecht, waar hetzelfde schilderij als ‘Sneeuwlandschap’ wordt aangeboden. Volgens de beschrijving van het Israelische veilinghuis is het schilderij in 1916 gemaakt door ‘Segundo Pages-Roses’, een gloedvol Spaans-klinkende naam die overigens nergens is terug te vinden. Maar zo’n dubbele naam doet het natuurlijk goed.
Terug naar Europa, want ook Polen doet een duit in het zakje. Daar heeft, naar een veilinghuis beweert, de (in Polen vermaarde) kunstschilder Tadeusz Makarewicz (1882-1932) er zijn naam onder gezet. Weet wel, de werken van deze man brengen doorgaans 100.000 euro op.
Nu we toch in Oost-Europa zijn, kunnen we gelijk doorreizen naar Roemenië. Daar duikt als ‘maker’ de (in het land fameuze) kunstschilder Kutlan Stepan (1894-1969) op. De rondgang is nog niet ten einde, want als we Roemenië achter ons laten en verder reizen naar Italië, komen we bij de gezaghebbende kunstenaar Fortunato Stasi (1913-2003) terecht. Ook zijn naam prijkt triomfantelijk onder het winterlandschap.
Wie het origineel gemaakt heeft is dus volstrekt onhelder. Wel is er, ‘all over the world’, veel geld verdiend met boerenbedrog.
Hoe dan ook, na deze wereldreis land ik weer in mijn keuken. Want er moet gekookt worden, elke avond weer. Ik kijk naar het vertrouwde winterschilderij, in de wetenschap dat er in Amerika, in Rusland, in Duitsland en in Israel en wie weet waar nog meer, mensen een identiek schilderij aan de muur hebben hangen. Het schilderij, dat ik destijds voor een habbekrats kocht, onder de titel ‘wandeling in het Haagse Bos’, is vandaag voor mij van gedaante veranderd. Merkwaardigerwijs voel ik me, alle bedrog ten spijt, dankzij dit kunstwerkje toch vooral verbonden met de rest van de mensheid.